Copyright: Beter goed gejat dan slecht bedacht?

Het 1 op 1 kopiëren van materiaal zoals foto’s, illustraties of logo’s, teksten of ideeën van anderen, om het vervolgens onder je eigen naam te hangen is gewoon NOT DONE! Het gebruiken als inspiratie voor je eigen project daarentegen, prima! Maar let op, de grens tussen inspiratie en plagiaat is erg dun.

Wat is copyright?

Even wat achtergrond over de term copyright, oftewel auteursrecht. (ik citeer hier even van het internet, ik ben nl. geen jurist )
“Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” (Artikel 1 Auteurswet)

Auteursrecht rust op alles dat voldoende origineel is. Denk bijvoorbeeld aan foto’s, video’s, muziek, teksten, grafische vormgeving, illustraties en beeldhouwwerken. Dus ook logo’s. Makkelijk voor de maker: Je hoeft het verder niet in te schrijven, je krijgt het vanzelf. Als jij de auteursrechthebbende bent, dan mag je datgene openbaar maken en verveelvoudigen en mag je anderen juist verbieden dat te doen.

Social Media

Ik zie het de laatste tijd steeds meer voorbij komen, de grenzen van copyright worden opgezocht, bewust, door te kopiëren, of onbewust, door onwetendheid. Met alle online content is het ook makkelijk om dingen die je aanspreken over te nemen, maar maakt het ook lastiger om je eigen originele content te bedenken. Voorbeeld: Een beginnende designer komt een interessante Instagram-carrousel tegen met 5 tips over online marketing. Die kopieert vervolgens de inhoud, en gooit er een eigen sausje overheen; ander font, andere kleuren, klaar toch?! Ho, stop! Dit is geen gevalletje inspiratie meer, maar een regelrechte copycat. De jonge designer voegt er namelijk niets eigens aan toe, geen eigen expertise, geen eigen mening. Hoe zit het dan met de uitstraling van de posts? Simpel, de boodschap van de post is nog exact hetzelfde en daarom dus niet origineel!

Probeer wanneer je een interessant onderwerp tegenkomt te identificeren waarom jou dit aanspreekt en werk vanuit dit oogpunt verder, en geef er inhoudelijk je eigen draai aan. Om het voorbeeld even aan te houden, misschien zijn er 2 van de 5 marketingtips nieuw voor jou, probeer ze eens uit en deel de resultaten ervan.

Plagiaat is een overtreding van het auteursrecht, maar daarnaast ook een morele overtreding. Wanneer je content in zijn geheel overneemt (mét of zonder bronvermelding) negeer je dat de originele auteur hier tijd, expertise en waarschijnlijk ook geld in heeft gestoken. Wanneer je content overneemt zonder te vragen, steel je eigenlijk deze inzet, deze bloed, zweet en tranen die het (soms) kost om uitstekende content te maken. – Citaat: Content overnemen als een gentleman

Je mag je dus wel laten inspireren door werk van een ander, maar je mag het niet kopiëren. Neem gerust een idee of een stijl over, maar neem liever niet een bestaand werk als basis. Neem niets over waaraan het oorspronkelijke werk nog te herkennen is en zorg voor veel eigen creativiteit. – Citaat: Charlotte’s Law

Disney

Super populair bij iedereen, want, wie is er niet opgegroeid met Disney tegenwoordig! Je vind online en in de winkels de wereld aan Frozen jurkjes, Mickey Mouse knuffels, T-shirts, pyjama’s met Dombo, puzzels met de Lion King en ga zo maar door. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is wel te koop met een Disney figuurtje erop. En die spullen zijn echt niet allemaal door Disney geproduceerd en in de markt gezet. Kijk voor de fun maar eens op Etsy. Hoe zit dat dan? Bij Disney kun je een licentie aanvragen wanneer je een product wilt verkopen met een Disney afbeelding erop. Let wel, Disney bepaalt of zij jou die licentie willen toekennen, en ga er maar vanuit dat dat geld kost. Want zeg nou zelf, jouw product is populair omdàt er een bekend figuur op staat. Dus is het niet meer dan logisch dat je moet betalen voor het gebruik ervan. Hebben àl die verkopers op Etsy en AliExpress een licentie van Disney? Dat betwijfel ik, sterker nog, ik weet zeker van niet. Kijk maar eens naar de titels hoe vaak er ‘geïnspireerd’ bij staat, of ‘in de stijl van’. Kom ik weer bij het stukje inspiratie of kopiëren. Alleen door te vermelden dat het inspiratie is, maakt het nog niet geoorloofd. Je zult toestemming moeten hebben van de maker, in dit geval Disney. En als je Disney achter je aan krijgt omdat je geen toestemming hebt gevraagd, maak dan je borst maar nat!

Overigens heeft Disney alleen de rechten van de door hun gemaakte figuren en films, niet op de originele verhalen. Zoals bijvoorbeeld Alice in Wonderland, geschreven door Lewis Carroll. Dit valt onder publiek domein, maar dat laat ik in dit artikel even voor wat het is.

Hoe zit het met hobbymatig gebruik?

Je gaat met je familie een weekend naar Euro Disney en je maakt voor de gelegenheid leuke T-shirts voor elk familielid met daarop jullie namen in het bekende Disney lettertype en jullie favoriete Disney karakter. Of, je zoontje is jarig en omdat hij gek is van Cars maak je leuke traktaties en allerlei versieringen met Lightning McQueen erop. Officieel heb je een licentie nodig, zélfs voor persoonlijk gebruik. De kans is echter vrij klein dat een hoge pief van Disney dit onder ogen krijgt en denkt, hier ga ik een zaak van maken! Maar, stel dat iemand je aanspreekt op je toffe shirt en je besluit er meer te gaan maken en te verkopen (al is het maar om de onkosten te dekken), weet wel, dan begeef je je op glad ijs.

Appels met peren vergelijken

Bij het verbieden van het gebruik slaan grote bedrijven helaas ook wel eens door. Want bijvoorbeeld Apple (je weet wel, die van die gelikte apparaatjes) schijnt te denken dat zij het alleenrecht hebben op àlle logo’s waar een appel in voorkomt. Ze hebben in de afgelopen decennia al verschillende bedrijven aangevallen op hun logogebruik. (artikel met voorbeelden) Opvallend: Het maakt ze hierbij niet uit of de betreffende bedrijven ook in de tech-industrie werkzaam zijn, wat ik nog zou begrijpen. Wat nog meer bijzonder is, is dat Apple in 1978 zélf is aangeklaagd door Apple Corps Ltd. (opgericht in 1968 door The Beatles). Apple heeft hierin gesetteld met de belofte zich nooit in de muziekindustrie te gaan bezigen. (hallo iTunes…?)

Momenteel (08-2020) hebben ze het gemunt op Prepear. Ik hoor je denken pear, dat is toch een peer? Klopt! Apple denkt nu blijkbaar dat ze al het fruit kunnen claimen! Arme fruittelers, wees gewaarschuwd. Verkoop geen fruit dat teveel op een appel lijkt! Schrijnend is vooral dat een klein bedrijf als Prepear niet is opgewassen tegen zo’n multinational. Alsof kleine bedrijven het momenteel niet al zwaar genoeg hebben… Apple maakt prachtige producten, maar dit soort acties slaan toch wel enorm de plank mis.

Dapper als ze zijn, Prepear gaat het toch proberen en laat het niet over hun kant gaan. Ze zijn een petitie gestart welke ik ook heb ondertekend. Inmiddels (02-2021) heeft Prepear de petitie stopgezet omdat ze tot een oplossing zijn gekomen: Ze hebben het ‘blaadje’ wat in het beeldmerk aan de ‘peer’ hangt een klein beetje aangepast. Dit leek voldoende voor Apple om de claim los te laten…